Umowa pożyczki pomiędzy osobami fizycznymi - ustna i pisemna

Umowa ustna w świetle prawa

Na początku warto podkreślić, że umowa ustna jest tak samo ważna, jak umowa pisemna. Na jej podstawie jednak o wiele trudniej dochodzić roszczeń. Dlatego zdecydowana większość osób, dla pełnego bezpieczeństwa i komfortu, decyduje się spisać umowę na papierze, pomimo możliwości ustnego jej zawarcia - pod warunkiem, że kwota pożyczki będzie mniejsza niż 1 000 zł. W ten sposób łatwiej da się udowodnić przed sądem przeprowadzoną transakcję.

Kiedy umowa jest nieważna?

Według polskiego prawa, niektóre umowy muszą mieć określoną formę. W przeciwnym wypadku nie będą one wiążące i zostaną uznane za nieważne. Szczegółowe informacje na ten temat zawarte są w kodeksie cywilnym.

Umowa ustna nie będzie zatem ważna, kiedy przepisy prawa zastrzegają zawarcie umowy w konkretnej formie, pod rygorem jej nieważności w przypadku jej niedochowania. Aby zobrazować to zagadnienie, warto posłużyć się przykładem kupna nieruchomości. W tym wypadku umowa sprzedaży pod rygorem nieważności powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego. W sytuacji, kiedy obie strony zdecydują się na zawarcie umowy ustnej, to nawet jeśli pieniądze za kupno zostaną przekazane, według prawa własności właścicielem mieszkania nadal pozostaje sprzedawca nieruchomości.

Zanim zatem zdecydujemy o zawarciu umowy słownej, warto wcześniej sięgnąć do kodeksu cywilnego i sprawdzić, czy dana transakcja może być zawarta w takiej formie.

Jak odzyskać pożyczone pieniądze bez umowy?

Jak już wiemy, zdecydowanie łatwiej jest odzyskać pożyczoną należność, kiedy transakcja została spisana na papierze. Nie oznacza to jednak, że pożyczonych pieniędzy bez umowy nie da się odebrać.

Pożyczka poniżej 1 000 zł

W sytuacji, kiedy umowa pożyczki nie została sporządzona na piśmie, a wartość należności nie przekracza 1 000 zł, łatwo można udowodnić, że transakcja została przeprowadzona. W tym wypadku doskonałym dowodem może być wydruk przelewu bankowego (o ile przekazanie pieniędzy odbyło się na konto). Innym dowodem w sprawie mogą być zeznania świadków, którzy byli przy zawieranej transakcji. Ponadto przydatne mogą okazać się również inne dokumenty czy notatki, które potwierdzą, że pożyczka została udzielona.

Pożyczka powyżej 1 000 zł

Zdecydowanie trudniej jest odzyskać pożyczkę, której należność przekracza 1 000 zł. Według art. 720 § 2 kodeksu cywilnego umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, musi być stwierdzona pismem. Wcześniej było to tylko zalecenie - obecnie jest obowiązkiem. Niedotrzymanie określonej formy może wiązać się z dotkliwymi konsekwencjami, a dodatkowo zdecydowanie trudniej udowodnić, że gotówka została przekazana. Jeśli pożyczka prywatna, czyli tzw. pożyczka społecznościowa była na wyższą kwotę niż 1 000 zł, sąd nie uwzględnia dowodu z przesłuchań świadków. Od tej zasady istnieją jednak pewne wyjątki. Dowód tego typu może być dopuszczony, jeśli:

• obie strony wyrażą na to zgodę;
• fakt dokonania czynności prawnej będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma;
• żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą.

Ważne – ograniczeń dowodowych nie stosuje się pomiędzy przedsiębiorcami.

Niestety w praktyce bardzo rzadko zdarza się sytuacja, w której obie strony sporu wyrażą zgodę na dopuszczenie zeznań świadków, gdyż jest to bardzo niekorzystne szczególnie dla dłużnika. Dlatego zawsze warto pamiętać o spisaniu umowy pożyczkowej ze wszystkimi elementami na papierze.

Jest to szczególnie ważne w okresie świątecznym. Kiedy wydatki przekraczają domowy budżet, wiele osób decyduje się na wzięcie pożyczki na święta. W bożonarodzeniowym pośpiechu nie warto zapominać o podpisaniu umowy, gdyż konsekwencje takiego działania mogą okazać się bardzo nieprzyjemne.

Weksel, hipoteka, poręczenie - sposoby zabezpieczenia spłaty pożyczki

Aby wierzyciel miał pewność, że pożyczone pieniądze zostaną mu zwrócone, powinien zdecydować się na zabezpieczenie spłaty pożyczki. Do najpopularniejszych form należy:

• Hipoteka – to najpewniejsza i tym samym najpopularniejsza forma zabezpieczenia. Polega na ustanowieniu hipoteki na nieruchomości, która stanowi własność pożyczkobiorcy, jak również innego podmiotu trzeciego, który wyrazi na to zgodę. Dzięki ustanowieniu hipoteki, pożyczkodawca z łatwością odzyska swoją należność. Co ważne, oświadczenie o ustanowieniu hipoteki musi być złożone w formie aktu notarialnego.
• Weksel – jest to papier wartościowy, którego funkcjonowanie reguluje prawo wekslowe. Podpisanie go przez pożyczkobiorcę, zobowiązuje go tym samym do spłaty określonej należności. Jeśli dłużnik nie wywiąże się ze swojej umowy, weksel może być podstawą do wszczęcia postępowania w celu odzyskania należności. Co warte podkreślenia, ranga weksla wzrasta w momencie jego poręczenia.
• Poręczenie – poręczenie pożyczki to doskonała forma zabezpieczenia spłaty zobowiązania. W sytuacji, kiedy dłużnik nie spłaci pożyczki, obowiązek ten automatycznie spada na żyranta. Dzięki temu pożyczkodawca w łatwy sposób odzyska swoją należność. Poręczycielem może zostać każda osoba trzecia, która spełnia określone kryteria, m.in. ukończyła 18 lat oraz posiada pozytywną historię kredytową.

Do pozostałych form zabezpieczenia spłaty pożyczki należy zastaw - zwykły i rejestrowy, przewłaszczenie na zabezpieczenie oraz dobrowolne poddanie się egzekucji.

Podatek od umowy pożyczki prywatnej

Omawiając temat pożyczki pomiędzy osobami fizycznymi, warto również wspomnieć o obowiązku uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), który wynosi 0,5%. Oczywiście od każdej reguły są pewne wyjątki. W Polskim prawie istnieje kilka sytuacji, w których zapłacenie podatku nie jest konieczne.

Mianowicie mowa tu o pożyczkach udzielanych między osobami z I grupy podatkowej, tj. przez małżonków, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i przez teściów, do kwoty 9637 zł.

Co ciekawe, istnieje możliwość, aby pożyczka udzielana przez małżonków, zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, ojczyma, pasierba, macochę nie była w ogóle opodatkowana. Aby tego dokonać, należy spełnić określone warunki:

• złożyć deklarację w sprawie PCC właściwego organowi w terminie nie dłuższym niż 14 dni od momentu wykonania czynności;
• udokumentować otrzymanie pożyczki na rachunek bankowy.

Pisemna umowa pożyczki w instytucjach pozabankowych

Alternatywą pożyczek od osób prywatnych są pożyczki w instytucjach pozabankowych. To popularne i bezpieczne rozwiązanie, które zazwyczaj przebiega całkowicie drogą online. Firmy pożyczkowe cenią sobie przede wszystkim szybkość – pożyczkę można otrzymać już w 15 minut oraz minimum formalności.

Dla pełnego komfortu klienta instytucje pozabankowe spisują umowę pożyczki. Zawarte są w niej wszelkie niezbędne informacje dotyczące przeprowadzanej transakcji. Na jej podstawie można dochodzić również ewentualnych roszczeń. Umowa pożyczki może zostać dostarczona do pożyczkobiorcy za pośrednictwem kuriera lub przesłana drogą e-mailową.