Banki a parabanki – czym się od siebie różnią?

Polacy nie widzą różnicy – o świadomości finansowej Polaków

TNS Pentor w dniach 6-9 września 2012 r. przeprowadził sondaż na temat zaufania Polaków do instytucji finansowych. Jak pokazały wyniki, Polacy nie są do końca świadomi tego kiedy, przez kogo i przede wszystkim w jaki sposób chronione są ich pieniądze.

Po głośnej aferze Amber Gold, 60% badanych potrafiło rozróżnić opis banku od parabanku. 7% natomiast nadal zgadza się ze stwierdzeniem, że parabank to „taki sam bank, jak każdy inny.” Z kolei 67% badanych jest świadomych tego, że w chwili, kiedy parabank upadnie nikt nie zwróci im ulokowanych pieniędzy. 9% osób uważa, że w takiej sytuacji pieniądze zostaną im zwrócone przez specjalny fundusz stworzony przez parabanki. 3% ankietowanych natomiast jest zdania, że zwrot pieniędzy w takim wypadku należy do zadań państwa. Co więcej aż 22% zaznaczyło opcję “trudno powiedzieć”^[1].

Banki – co musisz wiedzieć?

W myśl Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o prawie bankowym:

„Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.”

We wspomnianej ustawie może znaleźć również inne czynności, które realizowane są przez banki, tj.:

• Udzielanie kredytów
• Przyjmowanie pieniędzy od klientów i wydawanie ich na żądanie klienta bądź wraz z upływem ustalonego wcześniej terminu
• Prowadzenie rachunków bankowych
• Wydawanie papierów wartościowych
• Wydawanie kart płatniczych oraz udostępnianie możliwości ich użytkowania
• Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych
• Udzielanie i potwierdzanie poręczeń

Kto może ubiegać się o kredyt w banku?

Zakres działalności banków jest bardzo szeroki. My skupimy się przede wszystkim na udzielaniu pożyczek oraz kredytów.

Przede wszystkim banki nie oferują pożyczek dla każdego. Aby wnioskować o kredyt musimy być osobą pełnoletnią, zdolną do wykonywania czynności prawnych. Ponadto musimy zamieszkiwać na terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz posiadać stałe, udokumentowane źródło dochodów. Bank, zanim wyda pozytywną ocenę i przyzna zobowiązanie, musi sprawdzić zdolność kredytową potencjalnego pożyczkobiorcy. Naturalnie zwraca więc uwagę na scoring BIK, czyli ocenę punktową zainteresowanego. Dzięki temu ma pewność, że dana osoba nie jest ryzykownym klientem. Co więcej, banki sprawdzają również rejestry dłużników. Jeżeli nasze nazwisko figuruje na liście, istnieje duże prawdopodobieństwo, że kredyt nie zostanie nam przyznany.

Kredyt możemy zaciągnąć na różne cele, przykładowo może być mieszkaniowy czy samochodowy. Decydując się na takie rozwiązanie, powinniśmy być przygotowani na dodatkowe, nierzadko wysokie koszty związane z ubezpieczeniem.

Ważne - w niektórych bankach wzięcie ubezpieczenia jest konieczne do otrzymania kredytu.

Parabanki – zasada piramidy finansowej

Parabanki natomiast to prywatne firmy, które z bankami tak naprawdę mają niewiele wspólnego. Często słyszy się o aferach związanych z parabankami i stratą dużych pieniędzy przez ich klientów. Do jednej z najgłośniejszych można zaliczyć aferę z Amber Gold. Dlatego też tak wiele osób boi się korzystać z ich usług.

Wszystkie dokonywane przez parabanki działania, przykładowo udzielanie pożyczek wykonywane są z pieniędzy uzyskanych od klientów. Dlatego każdy klient musi liczyć się z tym, że może stracić część lub nawet całość ulokowanych środków.

Komisja Stabilności Finansowej (KSF) otwarcie mówi o zagrożeniach wynikających z korzystania z usług parabanków. Działają one na zasadzie piramidy finansowej. Co więcej nie podlegają żadnemu nadzorowi. KSF na swojej stronie internetowej publikuje tzw. Listę Ostrzeżeń Publicznych. Można w niej znaleźć spis parabanków, co do których złożono zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa.

Oczywiście korzystanie z usług parabanków ma również swoje zalety. W przeciwieństwie do banków, gdzie proces wnioskowania o pożyczkę jest skomplikowany i przede wszystkim czasochłonny, parabanki udzielają pożyczek nawet w ciągu jednego dnia. Co więcej formalności ograniczają się do minimum.

Banki i parabanki z punktu widzenia prawa

Działalność banków oparta jest na przepisach prawa bankowego. Parabanki natomiast działają w oparciu o zupełnie inne przepisy, które zawarte są w Kodeksie prawa cywilnego. Warto podkreślić, że każdy bank objęty jest nadzorem finansowym oraz gwarancją depozytów. Oznacza to, że w chwili, kiedy bank staje się niewypłacalny, to Bankowy Fundusz Gwarancyjny zapewnia zwrot gotówki. Parabanki natomiast należą do tzw. szarej strefy równoległych systemów bankowych – shadow banking. Oznacza to, że w chwili upadku parabanku, klienci mogą stracić wszystkie ulokowane pieniądze.

Firmy pożyczkowe alternatywą instytucji bankowych

Inną instytucją finansową oferującą m.in. pożyczki jest firma pożyczkowa, o której również warto wspomnieć. Wbrew powszechnym przekonaniom firmy pożyczkowe znacząco różnią się od parabanków. Wspomniana instytucja działa w oparciu o Ustawę o kredycie konsumenckim. W przeciwieństwie do parabanków, nad jej działalnością czuwa Polski Związek Instytucji Pożyczkowych (PZIP). Jednak nie wszystkie firmy pożyczkowe do niego należą.

Aby zostać członkiem PZIP trzeba przejść weryfikację i spełnić odpowiednie wymagania. Związek narzuca ostre zasady członkowska. Wszystko po to, aby potencjalni pożyczkobiorcy mieli pewność, co do rzetelności i uczciwości danej firmy. Dzięki temu, decydując się na zaciągnięcie pożyczki online od firmy, która znajduje się w PZIP, możemy być pewni swojego wyboru.

Co ważne, firmy pożyczkowe udzielają pożyczek jedynie ze środków należących do właścicieli i akcjonariuszy danej firmy. Ryzyko utraty pieniędzy spoczywa zatem tylko i wyłącznie na właścicielu. Ponadto proces pożyczania jest szybki i prosty. W przeciwieństwie do banków, firmy pożyczkowe nie mają prawnego obowiązku korzystania z BIK. Dzięki temu na otrzymanie pożyczki mają szansę również osoby z nie najlepszą historią kredytową.

^{[1]  Bandanie TNS, http://www.tnsglobal.pl/archiwumraportow/2012/09/09/banki-i-parabanki/#more-5617}