Pieniądz elektroniczny - czym jest?

Co to jest pieniądz elektroniczny - definicja

Rozwój nowych technologii sprawia, że cały czas pojawiają się kolejne innowacje, chociażby takie, jak zabezpieczenia biometryczne. Innowacje, szczególnie te finansowe, napędzają gospodarkę i odpowiadają na potrzeby współczesnego rynku. Pieniądz elektroniczny jest jedną z nich i ma szansę na stałe zagościć w naszej rzeczywistości. Czym się cechuje? Mówiąc najprościej, to wartość pieniężna, stanowiącą elektroniczny odpowiednik znaków pieniężnych.

W tym miejscu należy podkreślić, że pieniądz elektroniczny musi spełniać łącznie poniższe warunki:

• jest przechowywana na elektronicznych nośnikach informacji,
• jest wydawana do dyspozycji na podstawie umowy w zamian za środki pieniężne o nominalnej wartości nie mniejszej niż ta wartość,
• jest przyjmowana jako środek płatniczy przez przedsiębiorców innych niż wydający ją do dyspozycji,
• na żądanie jest wymieniana przez wydawcę na środki pieniężne,
• jest wyrażona w jednostkach pieniężnych.¹

Pieniądz elektroniczny swoimi cechami upodabnia się do gotówki, jest nim zainteresowanych coraz więcej osób z całego świata (zwłaszcza w formie elektronicznej portmonetki, o czym za chwilę), a co za tym idzie, wprowadzane są kolejne regulacje prawne mówiące o możliwych sposobach jego wykorzystywania.

Pieniądz elektroniczny - ustawa

Niezwykle ważną kwestią w kontekście pieniądza elektronicznego jest to, że warunki jego wydawania i wykupu są określone przez ustawę z 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (tekst jedn. DzU z 2019 r., poz. 659 z późn. zm.). W tym dokumencie został również zdefiniowany elektroniczny środek wymiany.

W ustawie możemy przeczytać, że pieniądzem elektronicznym jest wartość pieniężna przechowywana elektronicznie, w tym magnetycznie, wydawana, z obowiązkiem jej wykupu, w celu dokonywania transakcji płatniczych, akceptowana przez podmioty inne niż wyłącznie wydawca pieniądza elektronicznego.²

Pieniądz elektroniczny - rodzaje

Pieniądz elektroniczny może występować pod dwiema postaciami, które w szczegółowy sposób omówiliśmy poniżej, zapoznaj się!

Pierwszym rodzajem jest elektroniczna portmonetka, jest produktem bazującym na technologii kart procesorowych. Jej przeznaczeniem są bezpośrednie płatności detaliczne na niskie kwoty, np. w punktach handlowo-usługowych. Jest surogatem gotówki, stanowi uzupełnienie istniejących już i działających instrumentów płatniczych, np. używanych na co dzień kart.

Drugi rodzaj, to pieniądz sieciowy, czyli produkt wykorzystujący oprogramowanie, które umożliwia dokonywanie płatności zdalnych, czyli płatności w sieci (również detalicznych i niskokwotowych).³

Co odróżnia wskazane produkty? Przede wszystkim nośnik pieniądza elektronicznego. Elektroniczna portmonetka zapisuje wartość pieniężną przechowywaną w pamięci mikroprocesora, który znajduje się na karcie. Z kolei pieniądz sieciowy zapisuje wartości pieniężne przechowywane w pamięci komputera. Każda z przedstawionych opcji wymaga zapłaty z góry. Co to oznacza? Płacimy określoną kwotę “zwykłego” pieniądza, dopiero wtedy możemy z niej korzystać. Wpłacone środki zapisują się na chipie albo na serwerze. Nie muszą być związane z żadnym fizycznym nośnikiem, a tym bardziej z kontem bankowym.

Pieniądz elektroniczny - przykłady

Największą popularnością wśród polskich konsumentów cieszy się pieniądz elektroniczny w postaci wspomnianej już elektronicznej portmonetki, która występuje zwykle jako karta przedpłacona, czyli tzw. karta prepaid. Co trzeba wiedzieć o tym narzędziu płatniczym? Jak z niego korzystać?

Przykładowo, kartą prepaid możemy zapłacić za zakupy w sklepie internetowym lub stacjonarnym jednak pieniądze nie zostaną pobrane z naszego konta, jak w przypadku zwykłych kart płatniczych. Karty prepaidowe możemy zasilać środkami finansowymi z dowolnego źródła np. banku.

Pieniądz elektroniczny a karta płatnicza jako obrót bezgotówkowy

Kartą płatniczą możemy płacić np. za tak lubiane dzisiaj zakupy przez internet. Czy pieniądz elektroniczny również pozwoli sfinalizować transakcje internetowe? Tak, ale nie są to zwykłe karty płatnicze, lecz tzw. karty przedpłacone. Aby móc płacić elektroniczną portmonetką, tak jak zaznaczyliśmy, musimy najpierw przetransferować na nią określoną wartość środków pieniężnych. Są one zapisywane jako elektroniczne impulsy. W momencie płatności, ich ilość będzie zredukowana. Środki są przechowywanie jedynie elektronicznie - w momencie przeprowadzania transakcji nie angażują rachunków nabywcy i sprzedawcy. Karta płatnicza lub debetowa z kolei przechowuje środki na rachunku, a korzystając z karty - uzyskujemy do nich dostęp. Transfer środków odbywa się między dwoma kontami bankowymi.

Wobec tego korzystanie z kart płatniczych nazywa się obrotem bezgotówkowym, a z kart przedpłaconych - obrotem elektronicznym. Różne jest również przeznaczenie środków znajdujących się na kartach. Ideą pieniędzy elektronicznych są detaliczne transakcje niskokwotowe, a kart płatniczych - płatności bezgotówkowe na wyższe sumy. Jeśli zaś chodzi o dostęp do gotówki - elektroniczne portmonetki nie przewidują załadowania ich nieskończenie wysoką sumą ani możliwości uzyskania dostępu do kredytu. W przypadku kart płatniczych nie ma takich ograniczeń.

Pieniądz elektroniczny a gotówka

Skoro wiemy już, czym różni się pieniądz elektroniczny od kart płatniczych, dowiedzmy się, jakie są różnice między nim a papierowymi banknotami. Pieniądze elektroniczne są bowiem substytutem papierowej gotówki, ale nie oznacza to, że niczym się nie różnią. Zacznijmy jednak od podobieństw. Każda z tych form płatności gwarantuje zachowanie anonimowości i nie wymaga angażowania stron trzecich. Transakcje odbywają się bezpośrednio - w przypadku gotówki dajemy wyliczoną kwotę, zaś z elektronicznej portmonetki pobierana jest określona liczba impulsów.

Najważniejsza różnica polega na aspektach prawnych. Pieniądz elektroniczny nie jest ani prawnym środkiem płatniczym, ani zobowiązaniem banku centralnego, który go nie emituje. Dlatego nie musi być akceptowany przy wszystkich transakcjach handlowych. Co za tym idziemy, płatność pieniądzem elektronicznym jest możliwa tylko w punktach, które go akceptują. Mówiąc o różnicach, nie można zapomnieć o zabezpieczeniach. W przypadku gotówki są to zabezpieczenia fizyczne. Metodą zabezpieczenia pieniądza elektronicznego jest z kolei kryptografia.

Czy pieniądz elektroniczny jest bezpieczny?

Chociaż lubimy nowinki techniczne, czasami obawiamy się o bezpieczeństwo posługiwania się nimi. Wiemy, jak bezpiecznie korzystać z mobilnych aplikacji bankowych, ale czy pieniądz elektroniczny może dawać takie same poczucie bezpieczeństwa? Transakcja w przypadku elektronicznej portmonetki odbywa się w trybie offline, bez rejestracji na koncie. Posiadacz karty musi najpierw zapłacić określoną wartość nabywczą w trybie online, dopiero wtedy może posługiwać się tym instrumentem płatniczym (tzw. “pay before”). Karty debetowe to instrumenty “pay now”, wymagające autoryzacji on-line w trakcie przeprowadzania transakcji. Czy oznacza to, że pienią pieniądze elektroniczne są bezpieczniejsze?

Wobec elektronicznego środka wymiany stosuje się zabezpieczenia kryptograficzne. Ich zadaniem jest uwierzytelnianie transakcji, a także ochrona poufności oraz integralności danych. Kryptografia polega na przekształcaniu tekstu jawnego w taki sposób, by dla osoby trzeciej, nie będącej nadawcą i odbiorcą, był to jedynie przypadkowy ciąg znaków. Odtworzenie z niego użytecznej informacji jest nieprawdopodobne. Algorytm kryptograficzny jest możliwy do złamania tylko w teorii, dlatego uważa się, że jest bezpieczny.

Bitcoin - płatności za pomocą kryptowaluty

Mówiąc o nowoczesnych formach płatności, nie można zapomnieć o BitCoinie. To najpopularniejsza kryptowaluta i nowoczesny sposób na dokonywanie płatności internetowych. BitCoin nie może być uznawany za pieniądz elektroniczny w świetle dyrektywy 2009/110/WE, nie spełnia też warunków pieniądza elektronicznego wymienionych w jego definicji.

Ponadto, nie ma konkretnego podmiotu, który emituje bitmonety, a same bitmonety nie są wydawane w zamian za pieniądze, uznawane za prawny środek płatniczy. Kryptowaluta jest kreowana, “wydobywana” przez system, czemu służą sprzęty komputerowe o dużej mocy obliczeniowej.

Podobieństwo między pieniądzem elektronicznym a kryptowalutą znajduje się w samym dokonywaniu płatności bez udziału banków. Podobnie jak pieniądze elektroniczne, BitCoin cały czas pozostaje w fazie eksperymentalnej.

Pieniądz elektroniczny w Polsce - coraz rzadziej posługujemy się banknotami

Chociaż Polacy są coraz mniej przywiązani do gotówki, nie oznacza to wcale, że jesteśmy skłonni zupełnie z niej zrezygnować.Według międzynarodowego badania grupy ING, żadne z badanych społeczeństw nie chciałoby porzucić gotówki, gdyby decyzja należała właśnie do niego.

W Polsce taką gotowość zadeklarowała jedna z większych grup ankietowanych (40 procent), to dwóch na trzech mieszkańców naszego kraju nadal zawsze albo często nosi przy sobie pieniądze. Polak ma przeciętnie w portfelu 110 zł, a aż 80 procent ankietowanych korzystało z papierowych pieniędzy w ciągu ostatnich 3 dni⁴. Mimo iż coraz rzadziej posługujemy się banknotami, cały czas są nam one potrzebne.

Nowoczesne technologie w coraz częściej pojawiają się w sektorze pozabankowym

Ludzie są gotowi na zmiany, chętnie testują innowacje, a na nowoczesne technologie finansowe otwarta jest również branża pożyczkowa. Pożyczanie w nowoczesnym stylu to m.in. błyskawiczna weryfikacja klienta czy możliwość aplikowania o wsparcie finansowe przez urządzenia mobilne.

Starania o szybką pożyczkę nie są dzisiaj niczym uciążliwym i czasochłonnym. Wręcz przeciwnie, instytucje pozabankowe chcą zainteresować konsumentów, dlatego cały czas szukają nowych rozwiązań, aby proces aplikacji nie generował żadnych trudności. Gotówka może znaleźć się na naszym koncie nawet w kilkanaście minut, z tego względu warto korzystać z nowoczesnych sposobów na pożyczanie.

Pieniądz elektroniczny - wady i zalety

Czy warto korzystać z pieniędzy elektronicznych? Odpowiedź na pytanie nie jest jednoznaczna, dlatego poniżej wskazaliśmy najważniejsze wady i zalety tego “środka wymiany”. W ten sposób przekonasz się, czy taka forma pieniędzy jest wpisze się w twoje potrzeby, sprawdź!

Zalety:

• wyjątkowo niskie koszty transakcji, szczególnie wewnętrzne (przenoszenie środków z portfela do portfela),
• używanie pieniądza elektronicznego jest bardziej anonimowe,
• możemy otrzymywać lub wysyłać płatności niemal natychmiast, bez wstawania z komputera,
• przelewy pieniężne z jednego portfela do drugiego następują w błyskawiczny sposób,

Wady:

• mniej zabezpieczeń niż w przypadku zwykłych kart płatniczych od banków.

1. https://prawo.money.pl/iep/haslo,pieniadz;elektroniczny,828.html - Encyklopedia prawna: Pieniądz elektroniczny
2. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20190000659 
3. http://bankikredyt.nbp.pl/content/2005/2005_01/janowicz.pdf - Pieniądz elektroniczny w wybranych krajach – charakterystyka, główne funkcje i zastosowanie
4. Grupa ING, badanie “Finansowy barometr ING”, czerwiec 2017 rok