Ustawa o kredycie konsumenckim 2017 - co się zmieniło?

Co to jest kredyt konsumencki? - definicja

Zgodnie z ustawą o   konsumenckim z dnia 12 maja 2011 roku, kredyt konsumencki jest zobowiązaniem finansowym, udzielanym konsumentowi przez kredytodawcę wyłącznie na cele prywatne (tzn. nie związane z działalnością zawodową lub gospodarczą)^[1]. Kredytodawca jest również zobowiązany udzielać należności w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Umowa kredytu powinna natomiast zostać sporządzona na piśmie.

Zgodnie z artykułem 3. wspomnianej ustawy, umowę o kredyt konsumencki stanowią przede wszystkim:

• umowa pożyczki;
• umowa kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego;
• umowa o odroczeniu terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów, związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia;
• umowa o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu spełnionego świadczenia;
• umowa o kredyt odnawialny

Maksymalna kwota kredytu konsumenckiego nie może przekroczyć 255.550 tysięcy złotych (lub równowartości tej sumy w obcej walucie). Warto również wiedzieć, że kredytu konsumenckiego nie stanowi zobowiązanie, które nie jest w żaden sposób oprocentowane, ani obarczone dodatkowymi kosztami. Z przepisu wynika zatem jasno, że darmowe chwilówki nie są kredytami konsumenckimi.

Kredyt konsumpcyjny a konsumencki – poznaj różnice

Kredyt konsumpcyjny nie jest pojęciem definiowanym prawnie. Stanowi raczej określoną kategorię produktową. Kredyt konsumpcyjny charakteryzuje się tym, że nie musimy podawać konkretnego celu, na który pożyczamy pieniądze. Jeżeli zatem zaciągamy zobowiązanie na samochód lub sprzęt AGD, nie będzie to już kredyt konsumpcyjny, a konsumencki.

W przypadku kredytu konsumenckiego jesteśmy chronieni prawem, wynikającym m. in. z Ustawy o kredycie konsumenckim. Mamy również zagwarantowane konkretne opcje, takie jak możliwość oddania pożyczki przed terminem lub odstąpienia od niej w ciągu 14 dni od zawarcia umowy.

Kredyt konsumpcyjny jest zatem swego rodzaju pożyczką dla każdego. Warunki spłaty tego rodzaju zobowiązania są określane indywidualnie z daną instytucją finansową. Zabezpieczenie kredytu konsumpcyjnego na ogół stanowią dochody wnioskodawcy lub też poręczenie osoby trzeciej.

Co spowodowało zmiany w ustawie o kredycie konsumenckim?

Dotychczasowa ustawa o kredycie konsumenckim regulowała szereg istotnych kwestii, związanych z zaciągnięciem zobowiązania finansowego. Określone były między innymi:

• zakres umów o kredyt (objętych ustawą);
• obowiązki informacyjne kredytodawców w zakresie reklam kredytu konsumenckiego;
• obowiązki informacyjne wobec konsumentów przed zawarciem umowy kredytowej;
• warunki odstąpienia od umowy;
• warunki przedterminowej spłaty kredytu;
• obowiązkowe elementy umowy kredytowej

Niektóre z dotychczas obowiązujących przepisów okazały się jednak niewystarczające. Komisja Europejska zgłosiła istotne uwagi, co do poprawności wdrożenia w Polsce niektórych zapisów dyrektywy 2008/48/WE, określającej warunki umów o kredyt konsumencki^[2].

Jako, że część zastrzeżeń nie została wzięta pod uwagę we wcześniejszej wersji ustawy, zostały wskazane cztery przesłanki, wskazujące na konieczność zmiany w Ustawie o kredycie konsumenckim:

1. Generalne uporządkowanie Ustawy (po przeniesieniu postanowień, które bazowo dotyczą kredytów hipotecznych, do Ustawy o kredycie konsumenckim);
2. Doprecyzowanie obecnych przepisów w zakresie kredytów konsumenckich;
3. Uwzględnienie uwag Komisji Europejskiej, co do poprawności wdrożenia niektórych zapisów dyrektywy 2008/48/WE (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej w sprawie umów o kredyt konsumencki);
4. Wdrożenie do polskiego prawa postanowień dyrektywy 2014/17/WE (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej w sprawie umów o kredyt konsumencki, związany z nieruchomościami mieszkaniowymi^[3]).

Ustawa antylichwiarska 2017

11 października 2015 roku została uchwalona nowelizacja ustawy o kosztach pożyczek (tzn. Ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw). Jest ona również znana pod pojęciem "ustawy antylichwiarskiej"^[4]. Jej przepisy zostały uaktualnione wraz z wejściem w życie Ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (22 lipca 2017 roku).

Celem tzw. Ustawy antylichwiarskiej jest przede wszystkim wyeliminowanie różnego rodzaju nieuczciwych praktyk, stosowanych przez firmy z sektora bankowego oraz instytucje udzielające pożyczek konsumenckich.

Jedną z najważniejszych zmian jest wprowadzenie limitu tzw. kosztów odsetkowych pożyczki. Chodzi tu m. in. o oprocentowanie, prowizję, ubezpieczenie, a także koszty opłaty przygotowawczej oraz administracyjnej. Po nowelizacji, suma pozaodsetkowych kosztów kredytu/pożyczki nie może przekroczyć następujących wartości:

• 25 % całkowitej kwoty kredytu (część stała);
• 30 % całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego w stosunku rocznym (część zmienna);
• 100% całkowitej wartości kredytu, jeżeli jest on udzielany na kilka lat

Warto również wspomnieć o tym, że ograniczona została wysokość opłat maksymalnych, związanych z zaległością w spłacie należności (m. in. koszty karnych odsetek oraz różnego rodzaju monitów). Najwyższa opłata za opóźnienie (w stosunku rocznym) może obecnie stanowić dwukrotność wysokości odsetek ustawowych (na ten moment wynosi ona maksymalnie 14%)^[5].

Doprecyzowanie pojęć "całkowita kwota kredytu" i "koszty usług dodatkowych"

Nowelizacja ustawy o kredycie konsumenckim założyła również doprecyzowanie zbyt ogólnie ujętych pojęć. Generalizacja niektórych terminów pozwalała nierzetelnym instytucjom finansowym na wprowadzanie swoich klientów w błąd.

W ramach tzw. „kosztów usług dodatkowych” dokładnie wyszczególniono opłaty, związane m. in. z ubezpieczeniem kredytu bądź pożyczki. Szczegółowo zdefiniowano również tzw. „całkowitą kwotę kredytu”. Najnowsza ustawa zakłada, że kwota ta nie obejmuje tzw. kosztów skredytowanych. Obecnie, konsument może zatem określić rzeczywisty koszt należności, którą chce podjąć.

Dodatkowo, instytucje finansowe zostały zobligowane do przedstawienia klientowi wszystkich niezbędnych danych dotyczących pożyczki, zanim podpisze on umowę o zaciągnięcie zobowiązania finansowego.

Powstanie Rejestru Firm Pożyczkowych KNF

Wraz z nowelizacją ustawy o kredycie konsumenckim, dawny Rejestr Firm Pożyczkowych stał się oficjalną instytucją nadzorującą rynek kredytowy i zaczął podlegać pod Komisję Nadzoru Finansowego.

Wszelkie instytucje finansowe, udzielające kredytów lub pożyczek, powinny być obecnie zarejestrowane w RFP KNF. Konsument może dzięki temu sprawdzić, czy firma, która udziela zobowiązań finansowych, jest do tego uprawniona. Ma on również możliwość zweryfikowania instytucji, która zajmuje się pośrednictwem kredytowym. Podmiot, który działa niezgodnie z prawem trafia na listę ostrzeżeń publicznych KNF. 

Zmiany w reklamach kredytów konsumenckich

Jedną z najważniejszych zmian w Ustawie o kredycie konsumenckim było wprowadzenie regulacji, dotyczących różnego rodzaju reklam pożyczkowych. Wszelkie instytucje finansowe mają obecnie obowiązek ujawniania całościowych informacji o reklamowanych zobowiązaniach finansowych.

Zgodnie z zamysłem ustawy, wszystkie dane na temat określonego kredytu bądź pożyczki, powinny być jasno przedstawione klientowi. W reklamie powinna się zatem znaleźć informacja na temat kosztów prowizji oraz stopy oprocentowania, a także jej rodzaju (tzn. tego, czy jest stała, czy też zmienna).

Jeżeli w danej reklamie nie pojawiają się żadne informacje liczbowe, pożyczkodawca powinien przynajmniej podać rzeczywistą roczną stopę oprocentowania kredytu (RRSO). Dane muszą także zostać przedstawione w sposób czytelny - nie mogą być więcej opisywane małym druczkiem na dole ekranu.

Ustawa o kredycie konsumenckim 2017 - korzyści dla klientów

Jedną z głównych zalet nowelizacji Ustawy jest uporządkowanie oraz doprecyzowanie dotychczasowych zapisów prawnych. Nowe regulacje wymuszają również ujawnianie rzeczywistych kosztów kredytu konsumenckiego. Klient ma teraz gwarancję, że oglądając reklamę danej instytucji finansowej, pozna rzeczywiste koszty zobowiązania.

Dodatkowym udogodnieniem dla pożyczkobiorców jest fakt, że Rejestr Firm Pożyczkowych zaczął oficjalnie podlegać Komisji Nadzoru Finansowego. Dzięki temu, klienci będą mogli mieć pewność, że firma, która znajduje się w Rejestrze jest rzetelna i godna zaufania.

Ogólnie rzecz biorąc, zmiany w Ustawie o kredycie konsumenckim przyniosły wiele korzyści wszystkim klientom instytucji finansowych. Zaciąganie kredytów konsumenckich jest obecnie niezwykle wygodne oraz, przede wszystkim, szczególnie transparentne.

^{[1] Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20111260715
[2] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG, http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32008L0048
[3] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/17/UE z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie konsumenckich umów o kredyt związanych z nieruchomościami mieszkalnymi i zmieniająca dyrektywy 2008/48/WE i 2013/36/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 Tekst mający znaczenie dla EOG, http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX%3A32014L0017
[4] http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/komunikat.xsp?documentId=0A312A19182D8802C1257EBD00474C11
[5] http://www.infor.pl/wskazniki/odsetki/odsetki-maksymalne-od-czynnosci-prawnej/239,Odsetki-maksymalne.html}