Umowa kredytowa - na co zwrócić uwagę?

1. Umowa kredytowa - wzór i jej poszczególne elementy
2. Podpisanie umowy kredytowej, a wypłata kredytu
3. Niedozwolone klauzule abuzywne, a nieważność umowy kredytowej
4. Aneks do umowy kredytu, czyli indywidualne dopasowanie warunków umowy
5. Rozwiązanie umowy - wypowiedzenie i odstąpienie od umowy kredytu
6. Umowa kredytu bankowego, a umowa pożyczki online

Umowa kredytowa - wzór i jej poszczególne elementy

Umowa kredytowa to zawarta na piśmie umowa między bankiem a kredytobiorcą. Zgodnie z jej zapisem, bank zgadza się przekazać klientowi ustaloną kwotę pieniędzy na określony czas, a kredytobiorca zobowiązuje się wykorzystać pieniądze na określony cel oraz terminowo spłacić kwotę długu powiększoną o koszty kredytowe. Za rozpatrzenie wniosku, weryfikację klienta w bazach dłużników i stworzenie umowy kredytowej, bank może naliczyć tzw. opłatę przygotowawczą. Jej wysokość może się różnić zależnie od instytucji.

Umowa kredytowa powinna dokładnie określać prawa i obowiązki kredytobiorcy w trakcie całego okresu kredytowania. Jednym z głównych obowiązków jest okazanie na żądanie banku wszystkich dokumentów i informacji, na podstawie których możliwa będzie ocena zdolności kredytowej kredytobiorcy. Konieczne będzie także podanie danych, które w przyszłości umożliwią bankowi kontrolowanie, czy udzielona kwota kredytu została przeznaczona na taki cel, jaki podaliśmy składając wniosek o kredyt. Wyjątkiem będzie tu kredyt gotówkowy na dowolny cel, o którym nie musimy informować banku (zazwyczaj jednak podanie celu na jaki chcemy wydać pieniądze może wpłynąć na pozytywne rozpatrzenie wniosku lub lepsze warunki kredytu).

Zgodnie z prawem bankowym, poprawnie skonstruowane umowy kredytowe powinny zawierać takie informacje jak:

• dokładne dane stron umowy, czyli kredytobiorcy i banku,
• kwotę i walutę kredytu (w przypadku kredytu w obcej walucie, konieczne będzie ustalenie sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut),
• cel, na który kredyt został udzielony,
• zasady i termin spłaty kredytu (raty mogą być np. automatycznie pobierane z konta kredytobiorcy),
• wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego ewentualnej zmiany,
• RRSO kredytu,
• sposób zabezpieczenia spłaty kredytu (np. ubezpieczenie, hipoteka, poręczyciel),
• zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,
• termin i sposób wypłaty kredytu,
• warunki wypłaty kredytu (kiedy i kto otrzyma pieniądze, np. sprzedawca nieruchomości, inwestor, wierzyciel lub kredytobiorca),
• prowizja banku od kredytu (może być stała lub zmienna),
• zapisy dotyczące dodatkowych opłat (np. za wycenę nieruchomości będącej zabezpieczeniem kredytu, produkty dodatkowe),
• warunki dokonywania zmian w umowie lub rozwiązania umowy kredytowej (w tym możliwości wcześniejszej spłaty i konsekwencje opóźnień w spłacie).

Umowa kredytowa może mieć inny wzór dla każdego klienta. Jej pierwsza część jest taka sama dla wszystkich kredytobiorców i zawiera dane stron umowy, kwotę i przeznaczenie kredytu oraz termin spłaty. Druga natomiast skupia się na sytuacji konkretnego klienta i zawiera wszystkie indywidualnie dodane zapisy i ustalenia spłaty. To właśnie tutaj podany będzie łączny koszt kredytu, harmonogram spłaty kredytu czy rodzaj zabezpieczenia spłaty.

Podpisanie umowy kredytowej a wypłata kredytu

Podpisanie umowy dotyczącej np. kredytu na 100 tys. zł za tobą i zastanawiasz co dalej? Jeszcze na etapie tworzenia umowy konieczne jest określenie formy wypłaty kredytu - jednorazowo lub w transzach. Na wybór sposobu i warunków wypłaty pieniędzy wpływa m.in. nasza sytuacja finansowa oraz cel kredytu. Gdy chcemy kupić nieruchomość, kredyt zostanie wypłacony jednorazowo. Jeśli jednak zamierzamy budować dom od podstaw, wypłata nastąpi w formie transz, które będą wpływać na nasze konto po przedstawieniu bieżących postępów prac budowlanych.

Po załatwieniu wszystkich formalności i podpisaniu umowy kredytu, kredytobiorca musi złożyć w banku specjalną dyspozycję, czyli polecenie wypłaty kwoty kredytu. Uruchomienie kredytu i wypłata pieniędzy będzie możliwa dopiero, gdy spełnimy ustalone przez bank warunki. Bank może wymagać np.: okazania aktu notarialnego zakupu nieruchomości i potwierdzenia wniosku do sądu o wpis hipoteki do księgi wieczystej (w przypadku kredytów hipotecznych); otrzymanie pozwolenia na budowę; wykupienia ubezpieczenia kredytu i ubezpieczenia na życie lub udokumentowania wniesienia wkładu własnego do kredytu. Jeśli klient spełnia wszystkie wymogi, wypłata kredytu może nastąpić w następnym dniu roboczym po złożeniu dyspozycji.

Niedozwolone klauzule abuzywne, a nieważność umowy kredytowej

Kiedy umowa kredytowa jest nieważna? Kiedy doszło do wyłudzenia kredytu na fałszywe dane osobowe, przedstawiono sfałszowane zaświadczenie o dochodach lub jeśli okaże się, że kredytobiorca nie posiadał zdolności do czynności prawnych w chwili podpisywania umowy. Kolejnym powodem, dla którego umowa kredytu może być uznana za nieważną są tzw. klauzule abuzywne, z którymi od lat walczy UOKiK. Czym są?

Klauzule abuzywne w bankach to niedozwolone zapisy w umowie kredytowej, po których wykryciu możliwe jest unieważnienie przed sądem takiego dokumentu dotyczącego np. kredytu bez zaświadczeń. Niedozwolone klauzule umowne najczęściej pojawiały się jednak w kredytach frankowych. Niedozwolone klauzule umowne najczęściej pojawiały się w kredytach frankowych. Najczęściej były to zapisy umowy nieuzgodnione z klientem i rażąco naruszające jego interesy, oraz zapisy niedokładne, nieprecyzyjne lub niejasne, które wykorzystują niewiedzę i naiwność kredytobiorcy.

Przykładem klauzul abuzywnych może być m.in.

• wskazywanie minimalnych kwot opłat i prowizji bez podania kwot maksymalnych,
• zmiana wysokości oprocentowania w trakcie okresu kredytowania,
• pobieranie podwójnych opłat za tę samą usługę (np. opłata za przygotowanie aneksu do umowy zmieniającego warunki spłaty i ponowna opłata za uruchomienie tych zmian),
• prowizja za podwyższone ryzyko kredytowe, której bank żąda już po ustanowieniu hipoteki,
• dodatkowa opłata za zawiadomienie kredytobiorcy o wypowiedzeniu umowy przez bank,
• żądanie wielokrotnej wyceny nieruchomości obciążonej hipoteką, bez ustalania z kredytobiorcą dogodnych terminów (w różnych przyczyn nieruchomość może czasowo stracić na wartości, co może być powodem do pogorszenia warunków kredytu),
• nieuzasadnione zmienianie przez bank postanowień regulaminów oraz tabel o opłat prowizji,
• wybór niekorzystnego dla klienta kursu przeliczania wierzytelności przy kredycie walutowym,
• zbyt drogia i częsta windykacja długu,
• wypowiedzenie umowy przez bank bez jasno określonego powodu (powinien on być zapisany w umowie kredytowej),
• niekorzystne zmiany warunków umowy kredytu z powodu niewywiązywania się kredytobiorcy ze zobowiązań finansowych wobec innych podmiotów niż bank (np. opóźnienia w regulowaniu podatków),
• odmowa zwrotu opłaty za rozpatrzenie wniosku kredytowego (przez bank) w przypadku odstąpienia odstąpienia klienta od niewłaściwe skonstruowanej umowy,
• domniemanie przez bank, że istotne dokumenty zostały dostarczone do klienta (bez sprawdzenia czy, np. zmienił adres),
• umieszczenie w umowie kredytowej zapisu, o możliwości zbycia przez bank przedmiotu zabezpieczenia kredytu od razu po upływie terminu wypowiedzenia i braku spłaty tzw. nieodwołalne i niewygasające na wypadek śmierci pełnomocnictwo aktu notarialnego, które zagraża interesom spadkobierców.

Aneks do umowy kredytu, czyli indywidualne dopasowanie warunków umowy

Aneks to dodatkowy dokument, który zmienia ustalone wcześniej warunki zawartej umowy. Aneks do umowy kredytu może być sposobem na m.in. przedłużenie terminu spłaty kredytu, zmiany rodzaju rat kredytowych (np. z malejących na równe) czy rodzaju zabezpieczenia spłaty kredytu, dodatnie nowego kredytobiorcy, podniesienie kwoty kredytu itp. Aneks pozwoli także wprowadzić do umowy kredytu zapisy, które zapewnią nam indywidualne warunki spłaty. Będzie to przydatne m.in. jeśli warunkiem wypłacenia transzy kredytu hipotecznego są postępy prac budowlanych, a te nie będą możliwe z powodu warunków atmosferycznych.

Jak dodać np. o nadpłacenie kredytu hipotecznego aneks do umowy? Aneks może dodać do umowy zarówno instytucja finansowa, jak i klient. Kredytobiorca powinien złożyć w banku wniosek, zawierający proponowane zmiany wraz z udokumentowanym uzasadnieniem (np. trudna sytuacja materialna). Rozpatrywanie wniosku przez bank trwa od kilku do kilkunastu dni. Po tym czasie musimy ponownie odwiedzić placówkę banku i podpisać aneks. Opłata za sporządzenie aneksu to koszt od kilkuset do kilku tysięcy złotych, zależnie od banku, wprowadzanych zmian oraz radzaju i wysokości kredytu. Jeśli stworzenie aneksu wydaje się nam zbyt skomplikowane, niezbędna może się okazać pomoc doradcy kredytowego.

Rozwiązanie umowy - wypowiedzenie i odstąpienie od umowy kredytu

Rozwiązanie umowy kredytu może zostać podpisane za porozumieniem stron, lub na wniosek tylko jednej z nich. Wypowiedzenie umowy kredytu przez bank może nastąpić jeśli kredytobiorca nie spłaca zobowiązania w terminie lub drastycznie spadła jego zdolność kredytowa czy wartość zabezpieczenia kredytu. Innym powodem może być odkrycie, że kredytobiorca podał nieprawdziwe dane podczas składania wniosku o kredyt lub przeznaczył pieniądze na cel inny niż ten ustalony z bankiem. Wypowiedzenie umowy przez bank ma poważne konsekwencje.

Od momentu dostarczenia do kredytobiorcy wypowiedzenia, zaczyna mijać 30-dniowy termin, w którym klient ma obowiązek spłaty całości zadłużenia. Jeśli klientowi grozi upadłość konsumencka, termin wypowiedzenia umowy może wynieść tylko 7 dni. Jeśli nie jesteśmy w stanie spłacić zobowiązania w tak krótkim czasie, rozwiązaniem może być zaciągnięcie pożyczki dla zadłużonych i przeznaczenie jej na spłatę zaległego kredytu lub odwołanie się od decyzji banku. W niektórych przypadkach możliwe jest cofnięcie wypowiedzenia umowy kredytowej.

Kredytobiorca również ma prawo rozwiązać umowę. W ciągu 14 dni od podpisania umowy, można złożyć w banku odstąpienie od umowy kredytu. Rezygnacja z pożyczki w tym terminie nie wymaga podawania przyczyny. Konsument nie ponosi także dodatkowych kosztów, a jedynie jest zobowiązany w ciągu 30 dni spłacić całą kwotę kredytu wraz z odsetkami za wykorzystany okres. Istnieją też sytuacje, kiedy kredytobiorca może wypowiedzieć umowę kredytu, który zawarty został na okres dłuższy niż rok. Zazwyczaj dotyczy to łamania przez bank warunków umowy, czyli np. żądania szybszej spłaty zobowiązania (bez wyraźnej przyczyny) lub wręcz przeciwnie, niewyrażania zgody na wcześniejszą spłatę kredytu. Zazwyczaj kredytobiorca może wypowiedzieć umowę z zachowaniem trzymiesięcznego terminu wypowiedzenia.

Umowa kredytu bankowego, a umowa pożyczki online

Kredyt czy pożyczka? Pomijając rozbieżności w dostępnych kwotach i okresach spłaty, w przypadku obu zobowiązań umowa będzie wyglądała podobnie. Różnica polega na tym, że zapisy umowy kredytu reguluje Prawo Bankowe, a zapisy umowy pożyczki pozabankowej reguluje Kodeks Cywilny. Umowa pożyczki musi zawierać dane dotyczące stron umowy; kwotę pożyczki i wysokość opłat okołopożyczkowych oraz dokładne warunki i czas spłaty wraz z możliwościami ewentualnego przedłużenia okresu kredytowania.

Co różni te dwie umowy? Przede wszystkim firmy pożyczkowe nie pobierają opłaty przygotowawczej za samo stworzenie umowy i jeśli nie chcą, nie muszą ustalać odsetek od pożyczki (przykładem mogą tu być np. chwilówki z RRSO 0 proc.). Ważnym czynnikiem dla wielu klientów także możliwość załatwienia wszystkich formalności online, bez konieczności udawania się do stacjonarnej placówki instytucji finansowej. W wielu firmach umowa podpisywana jest przez internet co jest szybsze i wygodniejsze niż przechodzenie procedury kredytowej.

Umowa pożyczki może być zawarta nawet, jeśli klient nie dostarczył zaświadczenia o dochodach lub nie został zweryfikowany w Biurze Informacji Kredytowej (BIK), co jest jednym z warunków przyznania kredytu w banku. Mniej dokładna weryfikacja zdolności kredytowej pożyczkobiorców i udzielanie finansowania nawet osobom zadłużonym jest możliwe dlatego, że firmy pożyczkowe korzystają wyłącznie z własnego kapitału. W przypadku kredytów bankowych, pieniądze pochodzą z zarówno z kapitału banku, jak i środków zdeponowanych przez klientów. To dlatego banki stosują wszystkie dostępne sposoby na ograniczenie ryzyka kredytowego. Podsumowując, umowę kredytu i pożyczki różni głównie ilość formalności.